महामारीको घातक दोस्रो लहरसँग जुझ्दै गर्दा भारतको स्वास्थ्य सेवा प्रणाली चर्को दबावमा परेको छ।
उपचारको आवश्यकता परेकाहरू हताश मनस्थितिमा औषधि वा उपचारका विभिन्न उपाय अपनाउँदै छन्।
कतिपयहरू अनलाइनमा भएका गलत र भ्रामक सूचनाका भर परेका छन्।
शरीरमा अक्सिजनको मात्रा बढाउने घरेलु उपायका नाममा उनीहरू गलत उपचार अपनाउँदैछन्।
के हुन त्यस्ता भ्रामक उपचार विधि?
नेबुलाइजरले अक्सिजन दिँदैन
एक चिकित्सकले अक्सिजन सिलिन्डरको साटो औषधिलाई मसिनो गरी छर्कन मिल्ने एक उपकरण नेबुलाइजरबाट अक्सिजन लिन सकिने भनेर गरेको दाबी सामाजिक सञ्जालमा फैलिएको छ।
फेसबुक, ट्विटर र ह्वाट्सएपमा फैलिएको सो पोस्टमा ती चिकित्सकले हिन्दीमा बोल्दै 'हाम्रो वातावरणमा प्रशस्त अक्सिजन रहेको र त्यसलाई नेबुलाइजरले दिन सक्ने' भनेका छन्।
उनले नाम लिएको राजधानी दिल्लीनजिकै रहेको अस्पतालले उनको भनाइ खण्डन गर्दै त्यस्तो भनाइका पछाडि कुनै प्रमाण वा वैज्ञानिक तथ्य नभएको बताएको छ।
अरू मेडिकल विज्ञहरूले पनि त्यस्तो विधि अक्सिजन आपूर्ति गर्न प्रभावहीन हुने बताए।
ती चिकित्सकले पछि अर्को भिडिओ जारी गर्दै आफ्नो सन्देश गलत बुझिएको भनेका छन्।
नेबुलाइजरले अक्सिजन सिलिन्डर विस्थापन गर्न नसक्ने उनले बताएका छन्।
तर उनको भाइरल भिडिओ अनलाइनमा अझै फैलिरहेको छ।
प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले पनि आफ्नो हालैको सम्बोधनमा सो भिडिओको स्क्रीनशट प्रयोग गरे।
उनले 'कैयन् चिकित्सकहरूले सामाजिक सञ्जालमार्फत अनि फोन र ह्वाट्सएपमार्फत् परामर्श दिइरहेको' भन्दै गर्दा उक्त स्क्रीनशट देखाइएको थियो तर त्यसमा आवाज भने थिएन।
यी जडीबुटीले पनि अक्सिजन बढाउँदैन
भारतका सामाजिक सञ्जालहरूमा अक्सिजन स्तर घटिरहेका जस्ता कोभिडका लक्षणसँग जुझ्न विभिन्न जडीबुटी तथा घरेलु उपायहरू सुझाइएका छन्।
एउटा निकै फैलिएको पोस्टमा कपुर, ल्वाङ, ज्वानो तथा युक्लिप्टस तेलको मिश्रणले कोभिडका बेला अक्सिजन स्तर बनाइराख्न सघाउने सुझाव दिइएको छ।
तर त्यसले कोरोनाभाइरस बिमारीलाई सघाउने कुनै प्रमाण छैन।
भारतका एक आयुर्वेदिक चिकित्सकले उक्त मिश्रणबारे बताएको भिडिओ फेसबुकमा २३,००० पटक शेअर भएको छ।
वास्तवमा कपुरको तेल छालाको क्रीम तथा मलममा प्रयोग हुन्छ। यसको आन्तरिक सेवन हानिकारक पनि हुनसक्छ।
अमेरिकाको सेन्टर फर डिजीज कन्ट्रोल सीडिसीले कपुर गन्ध फोक्सोमा पुग्दा हानि गर्न सक्ने चेतावनी दिएको छ।
कागती पनि होइन
एक वरिष्ठ भारतीय राजनीतिज्ञ तथा व्यापारीले हालसालै नाकमा दुई थोपा कागतीको रस हाल्दा अक्सिजन स्याचुरेसन स्तर बढ्ने दाबी गरे।
विजय शङ्केश्वरले आफूले सुझाव दिएपछि उनका कोभिड प्रभावित साथीहरूको अक्सिजन स्तर 'आधा घण्टामै ८८ प्रतिशतबाट ९६ प्रतिशत पुगेको' बताए।
उनले यो उपायमार्फत भारतको अक्सिजन अभावको समस्या ८० प्रतिशतले घट्ने दाबी गरे।
तर यस्तो उपचारले अक्सिजन स्याचुरेसनमा कुनै प्रभाव पार्ने कुनै प्रमाण छैन।
र, यो पनि कुनै जादुमय उपचार होइन
भारतका सबभन्दा प्रख्यात योग गुरु बाबा रामदेव न्यूज च्यानलहरूमा आइरहन्छन् र उनले आफ्नो यूट्युब च्यानलमार्फत पनि घरमै अक्सिजन स्तर बढाउने उपायहरू सुझाइरहन्छन्।
भिडिओमा औँलामा अक्सिजन स्तर नाप्ने डिभाइस राखेका उनी भन्छन्, "देशभरि अक्सिजनबारे कोकोहोलो छ, तर म तपाईँलाई जादु देखाउँछु।"
युट्युब च्यानलमा ३००,००० पटक हेरिएको उक्त भिडिओमा उनले श्वासप्रश्वासको कसरत गर्छन्।
सास रोकेर बस्दा उनको रगतमा अक्सिजनको मात्रा सुरक्षित स्तरभन्दा तल खसेको देखिन्छ।
त्यसपछि उनी भन्छन् '२० सेकेन्डमा अक्सिजनको मात्रा तल झर्यो, अब दुई पटक लामो सास फेर्नुहोस् र जीउमा प्रशस्त अक्सिजन लिनुहोस्, यो (वातावरणमा) प्रशस्त उपलब्ध छ।'
योग गर्नु सामान्यतया स्वास्थ्यको निम्ति राम्रो मानिए पनि कोभिडजस्तो रोगका कारण अक्सिजनको मात्रा शरीरमा घटेको छ भने त्यसका निम्ति मेडिकल अक्सिजन नै प्रयोग गर्न विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले सुझाव दिएको छ।
"यदि अक्सिजनको स्तर न्यून छ, लामो समयदेखि न्यून छ, र यदि त्यसको उपचार गरिएन भने शरीरका कोषहरू आफसेआफ काम गर्न बन्द गर्न थाल्छन्। यस्तो बेलामा जीवनरक्षक उपचार भनेको मेडिकल अक्सिजन दिलाउनु नै हो," डब्लुएचओकी डा. ज्यानेट डियाजले भनिन्।
बिबिसी
